Toelichting artikel 19 Limes
De Limes, de noordgrens van het voormalige Romeinse rijk, houdt zich verborgen in het landschap. Deze hele zone langs de Oude Rijn en langs het Rijn-Schiekanaal (Vliet), vanaf Leiden naar Voorburg, is rijk aan archeologische vindplaatsen en is beschreven in de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS). De archeologische waarden hier betreffen: forten, burgerlijke nederzettingen grafvelden, militaire infrastructuur, bestaande uit wegen, waterwerken en wachttorens en scheepswrakken. De kernkwaliteiten zijn beschreven in de begripsbepaling in artikel 1 van de voorschriften van deze verordening. De Limes is opgenomen op de voorlopige lijst van de Werelderfgoedlijst van de Unesco.

De provincie vindt bescherming van de Limes van groot belang. Daarom is bescherming van de Limes opgenomen in deze verordening. Het gaat om bescherming van zowel hoge als zeer hoge bekende waarden als van hoge en zeer hoge verwachte waarden.

Bescherming is ook nodig in verband met het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro). Dit onderdeel van het Barro is echter nog niet in werking getreden.

regeling in bestemmingsplan voor gebieden met bekende waarden
De regeling in deze verordening voor de gebieden binnen de Limeszone met hoge en zeer hoge bekende archeologische waarde of waarden houdt in dat deze waarden beschermd moeten worden in het bestemmingsplan. Dit houdt in ieder geval een verbod in op het uitvoeren van werken of werkzaamheden waarbij de grond dieper dan 30 centimeter onder het maaiveeld wordt geroerd. Uitzonderingen op dit verbod zijn mogelijk voor werken of werkzaamheden die de archeologische waarden niet aantasten. Dit kan per geval worden aangetoond, bijvoorbeeld door archeologisch onderzoek. Ook kunnen categorieën van werken of werkzaamheden worden uitgezonderd die naar hun aard de archeologische waarden niet kunnen aantasten, bijvoorbeeld werken of werkzaamheden die het normale onderhoud betreffen. De verordening gaat uit van behoud in situ van de archeologische waarden. Afwijking hiervan is alleen mogelijk na ontheffing van Gedeputeerde Staten (artikel 21 van deze verordening).

regeling in bestemmingsplan voor gebieden met verwachte waarden
De regeling in deze verordening voor de gebieden binnen de Limeszone met hoge en zeer hoge archeologische verwachtingswaarde houdt in dat deze waarden beschermd moeten worden in het bestemmingsplan. Dit houdt in ieder geval in dat archeologisch onderzoek nodig is bij het uitvoeren van werken of werkzaamheden met een oppervlakte van meer dan 100 m2 en waarbij de grond wordt geroerd dieper dan 30 centimeter. De vervolgstappen zijn afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek.